Πλαγγόνες & Κουτσούνες

Πλαγγόνες & Κουτσούνες
26/01/2020 kykloi
In Blog, Νέα

Πλαγγόνες & Κουτσούνες

…οι χειροποίητες κούκλες στο βάθος του χρόνου και οι συμβολισμοί τους

Στην Αρχαία Ελλάδα η κούκλα ονομαζόταν πλαγγόνα και είχε τελετουργική χρήση. Συνήθως οι πλαγγόνες ήταν φτιαγμένες από πηλό και είχαν περίτεχνα χτενίσματα.  Τα ρούχα τους ήταν ζωγραφισμένα αλλά υπήρχαν και περιπτώσεις που τις έντυναν με πάνινα ρούχα. Εκτός από παιχνίδι, η πλαγγόνα σχετιζόταν με την ενηλικίωση των κοριτσιών και το ρόλο τους ως γυναίκες στην κοινωνία ενώ η τελετουργική τους υπόσταση εκφραζόταν με την προσφορά τους στη θεά Άρτεμη την παραμονή του γάμου τους ως σύμβολο της αγνότητάς τους. Με τις λέξεις «νύμφη και κόρη» οι κούκλες αποκτούσαν το συμβολικό τους χαρακτήρα. Η εξέλιξη της πλαγγόνας από ειδώλιο σε κούκλα έγινε με την κατασκευή των κινούμενων άκρων τους – αρθρωτή κούκλα – τα οποία ενώνονταν με κλωστή με το κυρίως σώμα (νευρόσπαστα). Αναφέρονται και ως «δαίδαλα» αφού η κατασκευή τους αποδίδεται στο Δαίδαλο.

Στο Βυζάντιο η κούκλα ονομαζόταν «νέννος» ή «νιννί» και ήταν φτιαγμένη από πηλό, κερί ή γύψο.

Την περίοδο της Τουρκοκρατίας, ο πατέρας βοσκός σκάλιζε την Κουτσούνα (κουτσουνό-ξυλα). Η κουτσούνα κρατούσε στα χέρια της κάποιο σύμβολο χριστιανικής λατρείας και ο πατέρας τη χάριζε στην  κόρη σαν φυλαχτό, είχε δηλαδή συμβολικό χαρακτήρα προστασίας.

Οι μητέρες και οι γιαγάδες έφτιαχναν κούκλες για τα παιδιά  με ότι περίσσευε από το νοικοκυριό όπως υφασμάτινα κουρέλια, κάλτσες γεμισμένες με άχυρα ή ζυμάρι. «Κουτσούνες» είναι επίσης οι υφασμάτινες κούκλες που έφτιαχναν οι μητέρες στις κόρες με σκοπό να τις μυήσουν στη μητρότητα. Η νονά χάριζε στη βαφτισιμιά της μια πάνινη κούκλα την οποία εκείνη κρατούσε μέχρι την ημέρα του γάμου της. Στην εφηβεία το κορίτσι αποκτούσε ακόμα μια κούκλα, φτιαγμένη από τις γυναίκες της οικογένειας η οποία ήταν ντυμένη με την τοπική νυφική φορεσιά και τη φύλαγε το κορίτσι στα προικιά του.

Στο μουσείο παιχνιδιών Μπενάκη εκτίθενται παραδοσιακές υφασμάτινες κουτσούνες από τη Σαντορίνη. Ανάμεσά τους και μια μαύρη φτιαγμένη από Αφρικανή νταντά για το παιδάκι που κρατούσε.

Κούκλα παιχνίδι, κούκλα χαρακτήρας, κούκλα σύμβολο, κούκλα πρωταγωνίστρια,     ο ρόλος της κούκλας με τις παραδόσεις και τα έθιμα του ελληνικού λαού και τόσοι άλλοι ρόλοι για  το διαχρονικό σύμβολο της γυναικείας ταυτότητας.

  • Στις φωτογραφίες εμφανίζονται οι “Κωδωνόσχημες πλαγγόνες ΘΕΤΙΣ”